BỘ MÔN CÔNG NGHỆ VI SINH
(Microbiological Technology Department)

1. Giới thiệu chung

- Địa điểm trụ sở chính: Viện Di truyền Nông nghiệp, Đường Phạm Văn Đồng, Phường Nghĩa Đô, thành phố Hà Nội
- Fax: +84 243 754 3196 

2. Chức năng, nhiệm vụ:

• Chức năng:

Nghiên cứu, ứng dụng các phương pháp di truyền và công nghệ sinh học trong lĩnh vực vi sinh vật, phát triển các chế phẩm sinh học phục vụ sản xuất nông nghiệp an toàn và bền vững.

• Nhiệm vụ

- Nghiên cứu và phát triển công nghệ trong lĩnh vực vi sinh vật.
- Nghiên cứu phân lập, tuyển chọn và ứng dụng các chủng vi sinh vật có đặc tính sinh học ưu việt để sử dụng trong nông nghiệp, công nghiệp, làm thức ăn chăn nuôi, bảo quản thực phẩm, phân bón, bảo vệ thực vật...
- Nghiên cứu, lưu giữ, bảo tồn và phát triển nguồn gen giống vi sinh vật.
- Xây dựng các chương trình, đề tài, dự án KHCN và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật thuộc lĩnh vực di truyền và công nghệ vi sinh 

3. Cơ cấu Bộ môn Công nghệ Vi sinh

• Lãnh đạo bộ môn

Trưởng Bộ môn
TS. Phạm Thị Lý Thu
Email: pham.thu.agi@gmail.com


Phó trưởng Bộ môn
TS. Nguyễn Thị Thanh Nga
Email: nga_vdt@yahoo.com

• Tổng số CBCNV: 07 cán bộ biên chế. Trong đó có 3 Tiến sĩ , 3 Thạc sĩ và 1 cử nhân.

II. THÀNH TÍCH ĐẠT ĐƯỢC 

1. Các kết quả nghiên cứu khoa học giai đoạn 2015 – 2025

Công nghệ vi sinh là một trong những công nghệ nền tảng của công nghệ sinh học. Trong những năm qua, Bộ môn Công nghệ Vi sinh đã xây dựng và lưu giữ bộ chủng vi sinh vật hữu ích đối kháng tác nhân gây bệnh, kích thích sinh trưởng và phục hồi cây trồng canh tác trên vùng đất bị nhiễm mặn, khô hạn; phân giải cellulose .. Ứng dụng thành công vi khuẩn nội sinh phân hủy N-acyl-L-homoserine lactones (AHLs) để phòng trừ bệnh héo xanh cây vừng.
Nghiên cứu và sản xuất thành công nhiều chế phẩm vi sinh, áp dụng đồng bộ và hiệu quả từ xử lý đất, xử lý rơm rạ đến phòng, trị bệnh, diệt côn trùng, đáp ứng sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ bền vững, góp phần tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, bảo vệ môi trường: Chế phẩm xử lý rơm rạ thành phân bón sử dụng trực tiếp trên đồng ruộng, tăng năng suất lúa trung bình 7-10%; Chế phẩm FugiCAN phòng trừ bệnh đốm nâu trên cây thanh long; Chế phẩm Bio–XBT phòng trừ sâu đục thân và chế phẩm ATX1 phòng trừ bệnh thán thư trên cây xoài; Chế phẩm ATC1 phòng trị bệnh vàng lá thối rễ trên cây có múi; Chế phẩm CTĐ-AGI.29 phục hồi và duy trì sinh trưởng cây sầu riêng, bưởi Da xanh trên đất bị nhiễm mặn.
Bộ môn Công nghệ Vi sinh đã nghiên cứu phân lập 23 chủng nấm bệnh đạo ôn tại các vùng trồng lúa chính trên cả nước, lập bản đồ phân bố các gen không độc của các chủng nấm bệnh đạo ôn, xây dựng bộ chỉ thị liên kết gen kháng bệnh đạo ôn phục vụ chọn tạo các giống lúa mang gen kháng bệnh đạo ôn bền vững. Đã chọn tạo được 2 giống lúa triển vọng NBT1 và NBT2 mang gen kháng bệnh đạo ôn qua mối quan hệ gen đối gen và chỉ thị phân tử.
Nghiên cứu sản xuất enzyme endolysin từ các chủng vi sinh vật tái tổ hợp, tạo chế phẩm enzyme endolysin sử dụng trong bảo quản sữa tươi nguyên liệu và sữa tươi thanh trùng, tăng chất lượng sữa. Sản phẩm đã được chuyển giao và thử nghiệm tại Trung tâm nghiên cứu Bò và Đồng cỏ Ba Vì.
Giai đoạn này, Bộ môn đã thực hiện 10 đề tài cấp Nhà nước, 2 đề tài cấp Bộ và 3 đề tài cấp tỉnh:

Đề tài cấp nhà nước:
- Đề tài: Nghiên cứu các giải pháp khoa học công nghệ tổng hợp để quản lý bệnh vàng rụng lá cây cao su tại Đông Nam Bộ, thuộc Chương trình trọng điểm Phát triển và Ứng dụng Công nghệ sinh học trong lĩnh vực Nông nghiệp và PTNT đến năm 2020. Chủ nhiệm đề tài nhánh: TS. Nguyễn Thị Thanh Nga.
- Đề tài: Nghiên cứu chọn tạo giống lúa kháng bệnh đạo ôn bền vững bằng công nghệ gen-đối-gen và chỉ thị phân tử, thuộc Chương trình trọng điểm Phát triển và Ứng dụng Công nghệ sinh học trong lĩnh vực Nông nghiệp và PTNT đến năm 2020, (2012-2015). Chủ nhiệm đề tài: TS. Nguyễn Thị Thanh Nga.
- Đề tài: Nghiên cứu chọn tạo và phát triển giống lúa thuần siêu cao sản cho các tỉnh phía Bắc, (2012-2015). Chủ nhiệm đề tài nhánh: TS. Nguyễn Thị Thanh Nga.
- Đề tài: Nghiên cứu quy trình công nghệ nhân giống dạng dịch thể để nuôi trồng một số loại nấm ăn và nấm dược liệu, (2012-2015). Chủ nhiệm đề tài nhánh: TS. Nguyễn Thị Thanh Nga.
-  Đề tài: Nghiên cứu tạo chế phẩm sinh học phòng trừ bệnh đốm nâu (Neoscytalidium dimidiatum) trên cây thanh long. Đề tài Độc lập cấp Quốc gia, (2016-2019). Chủ nhiệm đề tài: CN. Nguyễn Thế Quyết.
- Đề tài: Nghiên cứu sản xuất và ứng dụng enzyme endolysin tái tổ hợp để bảo quản sữa tươi và sản phẩm từ sữa, thuộc Đề án Phát triển và Ứng dụng Công nghệ sinh học trong lĩnh vực chế biến đến năm 2020 của Bộ Công thương, (2016 – 2019). Chủ nhiệm đề tài: ThS. Nguyễn Thị Hồng Hải.
- Đề tài: Nghiên cứu sản xuất và ứng dụng chế phẩm vi sinh vật phục hồi sản xuất cây ăn quả trên đất bị nhiễm mặn tại tỉnh Bến Tre”, Đề tài Độc lập cấp Quốc gia, (2017-2020). Chủ nhiệm đề tài: TS. Nguyễn Đức Thành.
- Đề tài: Nghiên cứu công nghệ sản xuất chế phẩm sinh học tổng hợp kiểm soát nấm và tuyến trùng hại cà phê và hồ tiêu, thuộc Chương trình trọng điểm Phát triển và Ứng dụng Công nghệ sinh học trong lĩnh vực Nông nghiệp và PTNT đến năm 2020, (2017-2020). Chủ nhiệm đề tài nhánh: CN. Nguyễn Thế Quyết.
- Đề tài: Nghiên cứu công nghệ sản xuất chế phẩm vi sinh ứng dụng trong trồng và chế biến cây nguyên liệu giấy, thuộc Đề án Phát triển và Ứng dụng Công nghệ sinh học trong lĩnh vực chế biến đến năm 2020 của Bộ Công thương, (2019-2020). Chủ nhiệm đề tài nhánh: CN. Nguyễn Thế Quyết.
- Đề tài: Nghiên cứu sản xuất và ứng dụng một số chế phẩm vi sinh để phòng trừ bệnh vàng lá, thối rễ trên cây có múi và bệnh thán thư trên cây xoài tại Hậu Giang và một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Đề tài Độc lập cấp Quốc gia, (2020-2023). Chủ nhiệm đề tài: TS. Phạm Thị Lý Thu.

Đề tài cấp Bộ:
- Đề tài: Nghiên cứu tính kháng thuốc của nhện đỏ hại cây ăn quả có múi, chè và biện pháp quản lý ở Việt Nam, (2013-2016). Chủ nhiệm đề tài nhánh: ThS. Nguyễn Thị Hồng Hải.
- Đề tài: Nghiên cứu chọn tạo giống ngô nếp chất lượng cao sử dụng công nghệ xác định đột biến bằng giải trình tự hệ gen (Mutmap), (2025-2029). Chủ nhiệm đề tài: TS. Phạm Thị Lý Thu.

 Đề tài cấp tỉnh:
- Đề tài: Nghiên cứu ứng dụng CNSH sản xuất chế phẩm sinh học phòng trừ ruồi đục trái trên cây chôm chôm tại tỉnh Bến Tre. Đề tài cấp Tỉnh Bến Tre (2017 – 2020). Chủ nhiệm đề tài: CN. Nguyễn Thế Quyết.
- Đề tài: Tuyển chọn và phát triển một số giống hoa hồng Bungaria, tạo nguồn giống mới cho vùng hoa cây cảnh Văn Giang, Hưng Yên. Đề tài cấp tỉnh Hưng Yên (2019-2020). Chủ nhiệm đề tài: TS. Nguyễn Thị Thanh Nga.
- Đề tài: Nghiên cứu quy trình phòng trừ sâu đục thân cây xoài bằng biện pháp sinh học trên địa bàn tỉnh Bến Tre. Đề tài cấp Tỉnh Bến Tre (2020 – 2022). Chủ nhiệm đề tài: ThS. Nguyễn Thị Hồng Minh.

Tiến bộ kỹ thuật
Các quy trình công nghệ đã được công nhận là Tiến bộ kỹ thuật Công nghệ sinh học ngành Nông nghiệp và PTNT:
1. Quy trình công nghệ sản xuất chế phẩm sinh học tổng hợp kiểm soát nấm tuyến trùng hại hồ tiêu (VAAS-AT1), mã số: NN.VS.01.2020/CNSH-BNNPTNT theo Quyết định số 4509/QĐ-BNN-KHCN ngày 10/11/2020 của Bộ trưởng Bộ NN & PTNT.
2. Quy trình công nghệ sản xuất chế phẩm sinh học tổng hợp kiểm soát nấm tuyến trùng hại cà phê (VAAS-AT2), mã số: NN.VS.02.2020/CNSH-BNNPTNT theo Quyết định số 4509/QĐ-BNN-KHCN ngày 10/11/2020 của Bộ trưởng Bộ NN & PTNT.

Các sản phẩm ứng dụng trong nghiên cứu và sản xuất
- Bộ chủng giống vi sinh vật có khả năng phòng trừ bệnh héo xanh, thối nhũn trên cây trồng (cà chua, lạc, vừng, khoai tây….), gồm các chủng: VK58, CI4-2, CI4-2N, NA4N, S2-2…
- Bộ chủng giống vi sinh vật có khả năng kích thích sinh trưởng và phát triển của cây trồng, gồm các chủng: CI4-2N, NA4N, CI4-1, NA3.
- Bộ chủng giống vi sinh vật ức chế côn trùng và nấm tạp nhiễm (các chủng S12, T12, SH8, S6, LC2, LC3); kích thích sinh trưởng, phát triển trong sản xuất nấm ăn (các chủng: UR1, UR2, L4, L9…).
- Bộ chủng giống nấm đạo ôn của các vùng trồng lúa chính trên cả nước.
- Bộ chủng giống vi sinh vật hữu ích phục vụ sản xuất chế phẩm sinh học phòng trừ bệnh hại cây trồng và phục hồi canh tác cây ăn quả trên đất bị nhiễm mặn, gồm: 04 chủng nấm Trichoderma (Trichoderma harzianum LA-T09; T. asperellum Tr.V1; T. asperellum Tr.X3; T. harzianum PT-T.04); 06 chủng nấm Chaetomium (Chaetomium cochliodes TQHT01; C. globosum PT-T.10; C. globosum TG-CG02; C. globosum COL.X1; Arcopilus cupreus CC-TLVN; A. aureus CĐ.V2); Chủng nấm men Saccharomyces sp. T0838; Chủng vi khuẩn Achromobacter sp. T0906; 04 chủng vi khuẩn Bacillus (Bacillus altitudinis T1008; B. thurigiensis Ba3; B. subtillis BaV2; B. subtillis Ba.X1); 04 chủng nấm ký sinh côn trùng (Metarhizium anisopliae TK01; M. anisopliae AS2; Beauveria bassiana TK08; B. bassiana AS1); Chủng nấm ký sinh tuyến trùng Paecilomyces lilacinus Pae.
- 10 dòng lúa triển vọng mang gen kháng bệnh đạo ôn.
- Bộ giống hoa hồng Bulgaria nhập khẩu.

Các quy trình kỹ thuật ứng dụng trong sản xuất và chuyển giao cho địa phương

• Quy trình công nghệ gen đối gen để xác định các gen kháng bệnh đạo ôn.
• Quy trình kỹ thuật nhân giống hoa hồng bằng phương pháp chiết cành.
• Quy trình kỹ thuật nhân giống hoa hồng bằng phương pháp ghép mắt.
• Quy trình kỹ thuật nhân giống hoa hồng bằng phương pháp giâm cành.
• Quy trình sản xuất và sử dụng chế phẩm sinh học để hạn chế bệnh vàng rụng lá cao su ở vườn ươm
• Quy trình sản xuất chế phẩm sinh học FugiCAN phòng trừ bệnh do nấm N. dimidiatum cho cây thanh long.
• Quy trình sử dụng chế phẩm sinh học FugiCAN phòng trừ bệnh đốm nâu gây hại cây thanh long.
• Quy trình sản xuất chế phẩm vi sinh vật CTĐ-AGI.29 cho cây sầu riêng và cây bưởi Da xanh trên đất bị nhiễm mặn quy mô sản xuất thử (pilot).
• Quy trình sử dụng chế phẩm vi sinh vật CTĐ-AGI.29 cho cây sầu riêng và cây bưởi Da xanh trên đất bị nhiễm mặn
• Quy trình sản xuất chế phẩm sinh học Bio-XBT quy mô sản xuất thử (pilot)
• Quy trình hướng dẫn sử dụng chế phẩm sinh học Bio-XBT.
• Quy trình sản xuất chế phẩm vi sinh ATC1 phòng trừ bệnh vàng lá, thối rễ trên cây có múi
• Quy trình sử dụng chế phẩm vi sinh ATC1 phòng trừ bệnh vàng lá, thối rễ trên cây có múi
• Quy trình sản xuất chế phẩm vi sinh ATX1 phòng trừ bệnh thán thư trên cây xoài.
• Quy trình sử dụng chế phẩm vi sinh ATX1 phòng trừ bệnh thán thư trên cây xoài.
• Quy trình sản xuất chủng tái tổ hợp sinh enzyme endolysin ức chế vi khuẩn gây bệnh Staphylococus aureus, Listeria monocytogenes.
• Quy trình sản xuất enzyme endolysin từ chủng vi sinh vật tái tổ hợp (Quy mô 80 lít/mẻ).

 
Công trình công bố
Trong giai đoạn từ 2015 đến 2025, Bộ môn Công nghệ Vi sinh đã công bố 70 bài báo, trong đó có 09 bài thuộc danh mục SCIE, 61 bài công bố trong các tạp chí khoa học, hội nghị trong nước và quốc tế.

Sách đã xuất bản
Các thành viên trong bộ môn đã tham gia biên soạn, xuất bản 02 sách tham khảo, 01 giáo trình phục vụ đào tạo đại học và sau đại học. 

2. Công tác đào tạo
Bộ môn đã và đang hướng dẫn các nghiên cứu sinh, học viên cao học và sinh viên của Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Mở Hà Nội, Đại học Tài nguyên và Môi trường, Đại học Sư phạm Hà Nội.... Cho đến nay, các cán bộ của Bộ môn đã tham gia hướng dẫn thành công 1 luận án tiến sỹ, 6 luận văn thạc sỹ và nhiều khóa luận tốt nghiệp. Cán bộ của Bộ môn tham gia giảng dạy một số môn học như Sinh lý Thực vật nâng cao; Chọn tạo giống cây trồng bằng kỹ thuật chuyển gen, Di truyền và chọn giống cây trồng chất lượng cao; Công nghệ chuyển gen và ứng dụng trong chọn tạo giống cây trồng biến đổi gen; An toàn sinh học trong nghiên cứu và ứng dụng sinh vật biến đổi gen … cho các nghiên cứu sinh và học viên cao học

3. Các phần thưởng đã đạt được

• Danh hiệu Tập thể lao động xuất sắc năm 2016, 2017.
• Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ Việt Nam cho các cá nhân (VIFOTEX) năm 1999.
• Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT cho các cá nhân (năm 2010, 2013, 2014, 2016, 2019 và 2020).
• Bằng khen của Thủ tướng Chính Phủ cho cá nhân (giai đoạn 2013 – 2017).
• Sáng kiến cấp Bộ và Chiến sỹ Thi đua cấp Bộ cho cá nhân năm 2021.
• Bằng Lao động sáng tạo của Tổng Liên Đoàn Lao động Việt Nam cho các cá nhân (năm 2015 và 2020).
• Bằng khen Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho cá nhân năm 2022.
• Bằng khen của Công đoàn Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn Việt Nam cho cá nhân (năm 2013, 2014, 2017 và 2021).

 
MỘT SỐ HÌNH ẢNH HOẠT ĐỘNG CỦA ĐƠN VỊ

 
Tập thể Bộ môn Công nghệ Vi sinh
 

 
Trình diễn các dòng/ giống lúa kháng bệnh đạo ôn, vụ xuân năm 2015 xã Đại Mạch, huyện Đông Anh, Hà Nội

 
Điều tra, thu thập mẫu sâu đục thân tại các vườn canh tác xoài (xã Thạnh Phong, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre, tháng 6/2020)

 
Đoàn UBND tỉnh, sở Khoa học Công nghệ Bến Tre, phòng NN và PTNT huyện Thạnh Phú, Viện DTNN đi kiểm tra và đánh giá mô hình cây xoài Tứ Quý tại xã Thạnh Phong huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre (tháng 7/2022
 
Đoàn Bộ KH&CN và Viện DTNN thăm mô hình ứng dụng chế phẩm sinh học FungiCAN phòng trừ bệnh đốm nâu trên thanh long tại huyện Bình Quới, tỉnh Long An (năm 2019)

Đoàn Bộ KH&CN, Sở KHCN Bến Tre và Viện DTNN thăm mô hình ứng dụng chế phẩm vi sinh CTĐ-AGI.29 phục hồi sản xuất cây bưởi Da xanh trên đất bị nhiễm mặn tại xã Nhơn Thạnh, TP. Bến Tre, tỉnh Bến Tre (tháng 7/2020)


Tập huấn kỹ thuật cho nông dân tại huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang (tháng 4/2022)


Đoàn Bộ KH&CN, Sở KHCN Hậu Giang và Viện DTNN thăm mô hình thử nghiệm chế phẩm ATX1 phòng trị bệnh thán thư trên cây xoài cát Hòa Lộc tại huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang (tháng 9/2022)


Đoàn Sở KHCN Hậu Giang và Viện DTNN thăm mô hình thử nghiệm chế phẩm ATC1 phòng trị bệnh vàng lá thối rễ trên cây cam sành tại huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp